Ikona Matki Bożej Włodzimierskiej

Uznawana jest za najcudowniejszą ikonę w Rosji, a przedstawiona na niej Matka Boża – za największą, narodową, rosyjską świątynię.



Rys. http://www.iconsexplained.com/iec/pics/001_vierge_de_vladimir.jpg



Ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem na ręku, namalowana w ikonograficznym typie Umilenije (ros. ”Czuła”, „Współczująca”) wykonana została przez utalentowanego greckiego artystę w Konstantynopolu w początkach XII wieku i niedługo później odesłana do Kijowa. Zgodnie z przekazem w latopisie, w 1155 roku Andrzej Bogolubski zabrał ją ze sobą do Księstwa Włodzimiersko-Suzdalskiego, gdzie została umieszczona w soborze Uspienskim i uznana wkrótce za cudowną. Pierwsza legenda o  cudach dokonywanych za pośrednictwem ikony pochodzi z roku 1160 (wyleczenie ludzi z chorób, pomoc dla Bogolubskiego oraz jego bliskim).  

W 1395 roku, podczas najazdu Tatarów na Ruś pod dowództwem Timura, ikona Matki Bożej Włodzimierskiej przeniesiona została do Moskwy, gdzie zaczęto modlić się o protekcję oraz ochronę miasta. W miejscu spotkania z ikoną założono monaster Sreteński. W kilka lat później, po cudownym ocaleniu Moskwy od zniszczenia, głośna stała się opowieść o tym, jakoby ikona ta utożsamiana miała być ze słynną bizantyńską Hodegetrią. Dzięki tzemu powiązano z nią przekaz o ewangeliście Łukaszu, który miał namalować obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem jeszcze za jej życia. W ciągu XV wieku ikona niejednokrotnie wracała do Włodzimierza. Ostateczne jej przeniesienie do Moskwy i umieszczenie w nowym soborze Uspienskim miało miejsce 23 czerwca 1480 roku. W XVI wieku, podczas panowania cara Iwana Groźnego, kult ikony sięgnął swego apogeum. Pod przewodnictwem metropolity Makarego zebrano całą serię przekazów o cudach Włodzimierskiej Bogurodzicy, z których większość znalazła się w najważniejszym literacko-historycznym dziele XVI wieku, „Wielkiej Księdze Carskiej Genealogii” (ros. „Степенная книга царского родословия”).

Istnieje wiele kopii cudownej ikony. Do najbardziej znanych należą: dwie kopie z XV wieku, z których jedna zrobiona została dla soboru Uspienskiego na Kremlu, oraz kopia z początku XVI wieku, z klejmami przedstawiającymi święta oraz prawosławnych świętych, również znajdująca się w kremlowskim soborze.

Na przestrzeni wieków ikona „ubierana” była w masywne okłady ze złota i srebra, ozdobione drogocennymi kamieniami, perłami oraz licznymi zawieszkami (jubilerskimi kobiecymi ozdobami, krzyżami, ikonkami, monetami). Pierwsza bogata złota okładzina (wedle latopisu – około pięć kilogramów złota, nie licząc srebra) została wykonana z nakazu Andrzeja Bogolubskiego, jednak nie zachowała się. Druga złota „sukienka” – na zamówienie metropolity Focjusza, na początku XV wieku. W latach 1656-58 z rozkazu patriarchy Nikona wykonano złoty ornat (razem z okładziną przechowywane są w Orużennoj Pałatie).

W ciągu minionych stuleci ikona Matki Bożej Włodzimierskiej była wielokrotnie odrestaurowywana. Na początku XV wieku z tyłu deski namalowany został (lub odnowiony wcześniejszy wizerunek) tron z narzędziami męki Chrystusa. Profesjonalna restauracja ikony miała miejsce w roku 1918 – odkryto, iż pod malunkiem znajduje się jeszcze starsze wyobrażenie, po którym zostały jedynie oblicza oraz nieduże fragmenty odzieży.

Obecnie ikona znajduje się w Galerii Tretiakowskiej w Moskwie. Święto Matki Bożej Włodzimierskiej obchodzone jest w prawosławnej cerkwi trzykrotnie w ciągu roku: 26 sierpnia (na pamiątkę cudownego ocalenia Moskwy w 1395 roku), 23 czerwca (na pamiątkę definitywnego przeniesienia ikony do Moskwy oraz bezkrwawego zwycięstwa nad Tatarami nad rzeką Ugrą w 1480 roku) i 21 maja (na pamiątkę ocalenia Moskwy od najazdu krymskiego chana Mehmeda Gireja w 1521 roku). Dawniej świętowaniu ikony towarzyszyły pochody krzyżowe z cudownym obrazem lub jedną z jego kopii.

Autor: Ł. A. Szczennikowa
Źródło: http://www.icon-art.narod.ru/artikle0.html (wgląd: 7.10.2010).
Data publikacji: brak danych.